Od dzisiaj wchodzą w życie przepisy, które znacząco zmieniają prawa i obowiązki pracownika oraz pracodawcy. Zmiany dotyczą przede wszystkim uprawnień rodzicielskich.

Urlop rodzicielski

Urlop przysługuje obojgu rodzicom w wymiarze 41 tygodni łącznie – jeśli podczas porodu urodziło się jedno dziecko. W przypadku bliźniaków lub większej ilości dzieci wymiar wynosi 43 tygodnie.

Jeden z rodziców może wykorzystać maksymalnie 32 lub 34 tygodnie (zależy od liczby dzieci) urlopu. 9 tygodni przysługuje jednemu z rodziców ta część jeżeli nie zostanie wykorzystana - przepada.

Urlop rodzicielski każdy z rodziców może podzielić na 5 części, mogą z niego także korzystać jednocześnie. Przysługuje do końca roku, w którym dziecko kończy 6 rok życia.

Urlop ojcowski

Jeżeli dziecko urodziło się przed 26 kwietnia 2023 roku, ojciec może skorzystać z urlopu ojcowskiego do ukończenia przez nie 24 miesięcy. Jeśli dziecko urodzi się po wejściu w życie zmian w kodeksie pracy prawo do skorzystania z urlopu ojcowskiego będzie skrócone i będzie przysługiwać do 12 miesięcy od chwili urodzenia dziecka.

Urlop macierzyński

Pracownica po rozpoczęciu korzystania z urlopu macierzyńskiego w terminie 21 dni będzie mogła złożyć wniosek o wypłatę zasiłku w wysokości 81,5% za cały okres urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego, ale bez nieprzenoszalnej części, która zawsze będzie wypłacana w wysokości 70%.

Urlop opiekuńczy

Pracownikowi przysługiwać będzie 5 dni w ciągu roku kalendarzowego urlopu opiekuńczego, w celu zapewnienia osobistej opieki lub wsparcia osobie będącej członkiem rodziny lub zamieszkującej w tym samym gospodarstwie domowym, która wymaga opieki lub wsparcia z poważnych względów medycznych. Urlop ten będzie bezpłatny.

Urlopu pracodawca będzie udzielać na wniosek (papierowy lub elektroniczny) pracownika złożony w terminie nie krótszym niż 1 dzień przed rozpoczęciem korzystania z tego urlopu.

Prawo do dodatkowych 9 tygodni urlopu rodzicielskiego

Jeżeli pracownicy mieli prawo lub korzystali z urlopu rodzicielskiego w okresie od 2 sierpnia 2022 r. do 26 kwietnia 2023 r. otrzymają dodatkowo 9 tygodni urlopu rodzicielskiego. Oczywiście ta część jest nieprzenaszalna dlatego matka, która korzystała z długiego urlopu rodzicielskiego nie będzie mogła skorzystać z dodatkowych 9 tygodni, to uprawnienie będzie przysługiwać ojcu.

Pracownicy, którzy na dzień 26 kwietnia korzystają z długiego urlopu rodzicielskiego (w jednej części) także mogą skorzystać z dodatkowego 9-cio tygodniowego wymiaru urlopu.

W przypadku gdy na dzień wejścia w życie przepisów (26.04) rodzic złożył wniosek o urlop rodzicielski, ale go nie rozpoczął pracodawca zwraca ten wniosek w celu złożenia dokumentu na nowych zasadach.

W każdym wypadku za okres nieprzenoszalnej 9-tygodniowej części urlopu będzie przysługiwać zasiłek w wymiarze 70%.

Dodatkowe przerwy w pracy

Jeżeli dobowy wymiar czasu pracy pracownika:

• wynosić będzie co najmniej 6 godzin – pracownik ma prawo do przerwy w pracy trwającej co najmniej 15 minut;
• będzie dłuższy niż 9 godzin – pracownik ma prawo do dodatkowej przerwy w pracy trwającej co najmniej 15 minut;
• będzie dłuższy niż 16 godzin – pracownik ma prawo do kolejnej przerwy w pracy trwającej co najmniej 15 minut.

Uzasadnienie wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas określony

Po wejściu w życie nowych przepisów pracodawca ma bezwzględny obowiązek uzasadnienia wypowiedzenia umowy na czas określony. Jeżeli takiego uzasadnienia zabraknie będzie to stanowiło uchybienie formalne. Pracownik będzie mógł przed sądem biegać się o przywrócenie do pracy albo wypłatę odszkodowania.

Równoległe zatrudnienie

Nie będzie można pracownikowi zakazać jednoczesnego pozostawania w stosunku pracy z innym pracodawcą lub jednoczesnego pozostawania w stosunku prawnym będącym podstawą świadczenia pracy innym niż stosunek pracy.

Możliwość złożenia wniosku o zmianę warunków pracy, umowy lub czasu pracy

Pracownik będzie mógł raz w roku wystąpić do pracodawcy z wnioskiem (papierowy lub elektroniczny) o zmianę rodzaju umowy o pracę na umowę o pracę na czas nieokreślony lub o bardziej przewidywalne i bezpieczne warunki pracy w tym zmianę rodzaju pracy lub zatrudnienie w pełnym wymiarze czasu pracy, o ile jest zatrudniony u danego pracodawcy powyżej 6 miesięcy

Nie dotyczy to pracownika zatrudnionego na podstawie umowy o pracę na okres próbny.

Zwolnienie na działanie siły wyższej

Pracownikowi przysługiwać będą 2 dni lub 16 godzin zwolnienia od pracy w ciągu roku kalendarzowego z powodu działania siły wyższej w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem, jeżeli jest niezbędna natychmiastowa obecność pracownika. W okresie tego zwolnienia od pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia w wysokości połowy wynagrodzenia urlopowego.

Pracodawca udziela takiego zwolnienia od pracy na wniosek zgłoszony przez pracownika najpóźniej w dniu korzystania z tego zwolnienia.

Informowanie pracowników

Konieczne będzie informowanie pracowników w sposób przyjęty u danego pracodawcy o:

• możliwości zatrudnienia w pełnym lub w niepełnym wymiarze czasu pracy;
• możliwości awansu;
• wolnych stanowiskach pracy.

Uprawnienie pracownika wychowującego dziecko do lat 8

Nie będzie można zatrudniać w godzinach nadliczbowych, w porze nocnej, w przerywanym systemie czasu pracy oraz delegować po za stałe miejsce pracy pracownika wychowującego dziecko do ukończenia przez nie 8 roku życia bez jego zgody.

Elastyczna organizacja czasu pracy

Pracownik wychowujący dziecko, do ukończenia przez nie 8 roku życia, będzie mógł złożyć wniosek (papierowy lub elektroniczny) o zastosowanie elastycznej organizacji pracy.

Wniosek należy złożyć w terminie nie krótszym niż 21 dni przed planowanym rozpoczęciem korzystania z elastycznej organizacji pracy.

Elastyczna organizacja pracy może polegać na: pracy zdalnej, przerywanym systemie czasu pracy, systemie skróconego tygodnia pracy, systemie weekendowym albo indywidualnym lub ruchomym rozkładzie czasu pracy.